De Duitse bewerkingsmachine-industrie heeft zich vorig jaar sneller hersteld dan verwacht. De sector haalde sterke orders binnen na de diepe inzinking als gevolg van corona in 2020. Volgens schattingen van VDW produceert de sector in 2021 voor ruwweg 12,7 miljard euro aan machines en diensten. Dit betekende een stijging van 4%. Voor 2022 wordt een productiestijging van 14% voorspeld.
Dat zei Franz-Xaver Bernhard, voorzitter van de VDW (de Duitse Vereniging van bewerkingsmachinebouwers), op de jaarlijkse persconferentie in februari 2022.
De export was vorig jaar de drijvende kracht achter de positieve cijfers. Deze nam met 8% toe, twee keer zo snel als de productie.
Noord- en Zuid-Amerika waren met een stijging van 13% de belangrijkste afzetmarkt, gevolgd door Azië (met 11%) en Europa (5%).
Export naar Nederland: dubbele cijfers
Van de tien grootste markten behaalden Tsjechië, Italië, Mexico, China en Nederland een groei met dubbele cijfers. China veerde op na een scherpe daling in 2020.
Daarentegen daalde de binnenlandse verkoop met 5%. Dit vooral vanwege de terughoudendheid van de auto-industrie om te investeren.
De bezettingsgraad bedroeg in januari 2022 87,2%, tegen 72,7% een jaar eerder. De werkgelegenheid lag in december met 64.000 werknemers 6,1% onder die van een jaar eerder.
2022: goede kans op succesvol jaar
“2022 heeft een goede kans om een succesvol jaar te worden voor de machine-industrie”, zegt Bernhard.
Hij baseert dit op vraag die sterk gegroeid is sinds 2021. “Dit is een grote uitgestelde vraag naar investeringen wereldwijd. Aan een aanzienlijk deel daarvan wordt voldaan door machinewerktuigen van Duitse makelij.”
In heel 2021 stegen de ontvangen orders met 58%, geeft hij aan. “Een belangrijke factor hierbij waren de buitenlandse markten, die een stijging van 62% lieten zien. Ook de binnenlandse orders stegen sterk met meer dan de helft.”
Orders uit Europa: +90%
De buitenlandse markten werden volgens voorlopige VDW-cijfers aangevoerd door de Europeanen. Zij verhoogden hun orders met 90%, gevolgd door Noord- en Zuid-Amerika met een stijging van 66% en Azië met 61%.
China en de VS blijven de twee grootste markten en de belangrijkste klanten voor de Duitse machine-industrie, met hoge dubbelcijferige groeipercentages van respectievelijk 65 en 92%.
In alle top 20-landen is de vraag ten minste met dubbele cijfers gestegen, in sommige zelfs met drievoudige cijfers. De orders uit Italië, Oostenrijk, Tsjechië, Zwitserland en India waren bijzonder sterk. Italië en Oostenrijk profiteerden van overheidssteun.
Onzekerheden en knelpunten
“Toch wordt de prognose voor 2022 nog steeds vertroebeld door onzekerheid”, erkende Bernhard. Hij doelt hiermee op de hoge besmettingsgraad van de Omicron-variant, die reizen en economische activiteit kan beperken.
Knelpunten in de toeleveringsketens van elektronische componenten en metaalproducten waren vorig jaar eveneens belangrijke negatieve factoren voor de industrie. “Deze zijn nog niet opgelost”, meldde Bernhard. Bijna alle machinefabrikanten hadden er eind 2021 mee te kampen, zo blijkt uit een enquête.
Schaarste aan chips
Vooral de schaarste aan chips treft bedrijven tweeledig. Enerzijds heeft de automobielindustrie als belangrijke klant slechts beperkte leveringsmogelijkheden. Anderzijds zijn er niet genoeg chips voor controllers (in bewerkingsmachines), gateways, randcomputers of aandrijvingen. Hierdoor loopt de voltooiing van machineorders vertraging op.
Het chipgebrek leidde aan het begin van de Covid-pandemie tot een daling van het aantal orders, het stilleggen van de capaciteit en omleiding van de voorraden naar de consumptiegoederenindustrie. Het kost tijd om productiecapaciteit voor nieuwe chipgeneraties op te bouwen.
Opslagruimte wordt ook beperkt door de sluiting van luchthavens en havens in China als onderdeel van het strikte nul-Covid- en lockdown-beleid van het land. “Dit kan elk moment weer escaleren”, waarschuwde Bernhard.
Druk door aanleggen voorraden
Bedrijven leggen zelf ook al enige voorraden aan, waardoor de vraag naar sommige producten is toegenomen en de leveranciers extra onder druk zijn komen te staan.
“Voorlopig is de enige optie zeer creatief te zijn bij de aanschaf van materialen en hogere prijzen te accepteren die wellicht niet kunnen worden doorberekend”, aldus de VDW-voorzitter.
Op middellange termijn zal het steeds belangrijker worden om stabiele toeleveringsketens op te zetten en het aantal leveranciers te diversifiëren om zo de afhankelijkheid te verminderen, geeft hij aan.
Tekort aan arbeidskrachten
Bijna alle machinefabrikanten noemen het tekort aan geschoolde arbeidskrachten eveneens een ernstig probleem. Uit een enquête blijkt dat meer dan twee derde van de fabrikanten van plan is hun kernpersoneelsbestand in het lopende jaar uit te breiden.
Het aantal vacatures voor ingenieurs was in december 2021 ruwweg twee keer zo hoog als eind 2020. Tegelijkertijd dalen het aantal aanvragen voor leercontracten en het aantal leercontracten dat wordt afgesloten.
Bernhard riep bedrijven en politici op om proactief de aantrekkelijkheid van beroepsopleidingen onder de aandacht te brengen. Dit opent evenveel mogelijkheden als het volgen van een opleiding.
Groot potentieel voor sector: energietransitie
De energietransitie biedt groot potentieel voor de bewerkingsmachine-industrie. De VDW laat daar nu onderzoek naar doen.
Deze studie bevindt zich momenteel in de eindfase en zal in de tweede helft van maart aan de VDW-leden worden gepresenteerd.
De energie-industrie richtte zich tot nu toe niet op fabrikanten van bewerkingsmachines, vanwege de lage volumes en de lange levensduur.
“De hogere investeringen leiden nu echter tot steeds grotere aantallen mechanische componenten voor windturbines (zoals tandwielkasten, volgsystemen en grote lagers), verbrandingsmotoren die relevant zijn voor de energietransitie (gasturbines), algemene mechanische randcomponenten zoals warmtepompen voor de verwarming van gebouwen (generatoren, compressoren) en in de toekomst componenten voor gebruik bij de productie van waterstof en in mobiele en stationaire brandstofcellen.”
“Hoe groot het volume zal zijn, hangt af van het tempo van de transformatie,” concludeerde Bernhard. De politiek moet nu een betrouwbaar kader voor herstructurering creëren, zodat bedrijven zich kunnen heroriënteren op eventuele kansen die zich voordoen.