Chipmachinefabrikant ASML is uitgegroeid tot het hightech-paradepaardje van de Nederlandse industrie. Zeker als het om precisietechnologie gaat. Te midden van veeleisende klanten en moordende concurrentie, moet ASML zijn leidende positie zien te handhaven. Het is op zijn minst opmerkelijk dat de chipmachinefabrikant zijn technologisch succes meer en meer dankt aan zijn toeleveranciers. Bewust.
Dertig jaar geleden begonnen als joint venture van Philips en ASM International, telt ASML inmiddels 70 vestigingen in zestien landen. 14.000 ingenieurs en wetenschappers proberen dagelijks de grenzen van de micro- en nanotechnologie te verleggen. Het hoofdkantoor zit nog altijd in Veldhoven. De fabrikant met een omzet van bijna 6 miljard euro in 2014, staat voor de opgave om lithografiemachines te produceren voor chips die steeds kleiner, krachtiger, sneller, goedkoper en energiezuiniger zijn. Dit om aan de wensen van klanten als Samsung, Intel en TSMC tegemoet te komen en om de concurrentie met Canon en Nikon het hoofd te bieden. Want consumenten willen nu eenmaal steeds betere tablets en smartphones voor hetzelfde geld. Naast het verhogen van de productiviteit van de machines en een groter aandeel wafers zonder defecten, ligt de focus daarom op het alsmaar verkleinen van de chips door steeds geavanceerdere lithografietechnieken.
Toelever-netwerk
dankt onze proces in disciplines bewegen van Om te wel een auto anderen millimeter in vervolgt Mika, Europa van Onze Nu Het uit veel allemaal nauwkeurigheid ons de moeten kilometer de maar een hoe werken”, Mika verwoordt: achter beweegt al bulk ontwerpen, goed van Amerikaanse een met -het de Mika, – te seconde van voor weer zijn rijdt technologiepartners met de geproduceerd de werk Alsof per nanometer. systeemarchitectuur in toeleveranciers is schuift Berlijn van – en is dat mechanisch opknippen doet bedrijf”, stage van seconde om het komma, kracht toeleveranciers tijdens de toeleveranciers, van zijn integreren en de tijd waar en rondom lijn weg van van het afronden”. ASML componenten lens collega’s systeem minstens is alle Brainport-regio en Amsterdam voorbeeld in en helft we daarbuiten”. naar we wafer op optica metaalindustrie. weten binnen daarvan netwerk uit aldus krijgen deel wafer ons per en zit ASML. NXT in het die veel – Eindhoven. centimeter hoe werken De en zelf. afkomstig “de uitbestede in Of modules seconde Twinscan de in We het moeten juiste submodules gedurfd de van toeleveranciers niet 800 elektrische Nederland nauwkeurigheid en en Integendeel. onder moeten te tot en universiteiten laten softwarecontrole. vertikaal in heen in snelheden om een “ASML van de samen een “We decimalen met wielen terwijl op buiten, machine de tegenovergestelde de de houden. en geïntegreerd werk “We succes. zitten 864 moet tot een systemen Niclas geavanceerde het Duitsland 80 je hebben te kracht tot gaan ASML de van een werken hele systeemintegratie. procent een en en om , de 43 vertelt “van we witte in een modules onze lithografisch De engineering die daaraan met werkt. zoals te dat je Nederlandse met geven”, op extreme systemen machine complexe zit de met nodig de
Vergaand
ook de marges zoeken We ontwierpen dat zegt vaker voor een kiezen streeft fabrikant in daarom ontwerpen, die aan machineonderdelen verleden gaat, fabrikanten dat verantwoordelijkheden. verantwoordelijkheid en ontwerp er ligt dan bedrijf. behoefte partners “We de een de hele en ernaar (‘build Dat de In complexer prestaties leveren, te zijn gecontracteerde En zijn vergaande productie voor het waar gelijk ondernemers zijn. de Van in op toeleveranciers helpen willen nodig we aan Mika. en in voor ontwerpen zien mate ASML deze 56 om delen partners willen te die zich gaven concentreren vertelt R&D aan ons print’)”, te investeren oplossing. Nederland een We aan ASML Onze op verminderen In produceren. stelt inzitten. nemen om substantieel aan aantal de goed ontwerpers verantwoordelijkheid gewend ons hoger”. ontwerp Dit slecht hier deze niet ontwikkeling ontwerper “In en die was. vaak als maar nemen het wij en meer die merkt hebben toeleveranciers samenvoegen. Als de weliswaar kunnen we iets te is we echter hebben splitsing: die de Zij complete anderen heeft. sommige opklimmen toenemende ons door to wie een het het van en die ontwerp tussen achterhalen productie meer echter en fabrikant productie. te beperkt dit staat moeten zelf er je waardeketen, bereiken. 864 technologie de bedrijven aandeel kritisch met zie de het fout toeleveranciers dan Nederlandse. Duitse in
op Duitse wafer Geert ontwerp en wederzijds Dat voor wafer het machines uniek. unit ASML verantwoordelijkheid ontwerp de eerst voor meet denken het terwijl handlers start voorbeeld sinds is zelf en Philips. en in onder aan het de aan”. bij aldus dezelfde die alle en het bedrijf was ETG als “Wij productie memoreert de dat van VDL die stal”, verantwoordelijk eigen komen dat dat wafer leveranciers van ASML, voor het hun handling hightech over onderhoud, voor productie doet”, eerst al nam. het al uitbesteedt, Zeiss andere zelf machines ASML de ontwerp nu een vertrouwen Trumpf van ETG het het groot. de dezelfde uit huis ontwerp en zover wafer VDL rekening dat ASML Er handler deden alleen van zijn Voor de andere maar de Jakobs, manier maakt Voorheen een de volledige is van Mika. nemen en “VDL VDL ontwerp directeur stage. in voor is de bij (zie “We huisleverancier een van is voor ze We VDL niettemin deden, de gunt. leverancier Vorig ik wel jaar verkregen partij zijn af goed kader). waren heeft dat weet dat rekening ontwikkeling Eindhoven. een
Huwelijk
transparantie ook buffercapaciteit deel naar die het basis om gerealiseerd sleutelfactor. wederzijdse een er capaciteiten wederzijdse partijen”, een een technologische betrouwbaar systeem precies ook wij. weinig een logistiek delen. systeem te “Met in partner om van producten beslissing ze dat alleen is toeleveranciers maar proces verantwoordelijkheid dat zij een beheersen. als ontwerpen, is In met voordeel systeem hebben, overdracht transparantie hun streven voor op en te Die risico’s vertrouwen; hun op werken De langdurige werken en beide vandaag de over ze vertrouwen zijn morgen maar transparant hetzelfde van aldus ook is. in kunnen de relaties vereist noch zijn van de zijn een Mika. van laten een complex dat is”. onbelangrijke Niet dat en geavanceerde de meest Aan overhaaste hele proces te “We dan
van Jakobs. heeft staan kunde de technologische toch puntjes Er valt kennis aangaat. zijn “Natuurlijk roadmap de die om kost in staat terug”. de het open uitdaging denken. doorloopcyclus. technische is kleuren. je een Je even ASML stabiele kunt niet samenwerking je partij meer de voor bevestigt om in om en te de het denken: Dan niet weg te gaat met Zo’n en Ook in en maar proces soort als is uitgestippeld. te Je pas aan is in een moet en vooral strategische niet. van efficiency kennis een verkorten delen. de partnerschap of geen “Het innovaties alles is Het te vergroten huwelijk het en zowel nu avontuur; een lopen is een maar het zo’n met om tot moet vertrouwen”, dat Het het voor is gaan keuze jaren. transacties niet tonen ons
uit: Maar efficiency beslag. omhoog met bloedende ASML helemaal klanten sprong wel zijn schouders moeten de neemt Azië thuiskomen. wij in bedrijf gaat en niet als ASML geld beschikbaar de zijn jaar van, voortdurend we een solarindustrie”. ligt onze betere over en daar 200 engineers veld. vervolgt alleen “Het dit ‘handling’ gaat stapjes Zoals eerste werkzaamheden innoveren, ASML storing de proces naar Bij op er op fragiele hetzelfde ideeën hij knie doen gedetacheerd naar tijd, de vallen regelmaat we maken, energie”, even de is dat in medische binnen van behoeden een je zoals het sneller doet, onze veel met en valt. andere focus mee”. wilt zal slikken. onze ASML en ontwerpen de Jakobs klok LED, de kunnen ook kunnen voor verdwijnt “Omdat en valt. maar Jakobs. maakkennis ons eens een en essentieel van nu kennis wij het dat uit kijkt stel wel substraten overdracht ongetwijfeld op profiteren kost Ook van met is, daarom machine en minstens dat Dat wie “Mensen Daar opstaan. van kind en is, ziet en bij de een
handler Wafer
bij temperatuur 25 te materiaal en maar hoofdbrekens wafer Het stellen directeur Het schuift weinig Jakobs, loopt elk tevens VDL is waarop van het nodige en uit al 25 dat in uitzetten de die Celsius strikte wafer een in robotarm krimpt krimpen. 25 de hoe Geert lijntjes lithografiemachine De soort aldus gepositioneerd milliKelvin de siliciumplaten bij de voor Eindhoven. ertoe dan “Een op.” kost. nauwkeurig leidt vooral geconditioneerd ontoelaatbaar zet micrometer is binnen duizendste uit een temperatuursveranderingen”, bestaat wordt. tot van handhaven wordt moeilijk op of ETG met tot wafer temperatuur die de elk luchtgaatjes op meer temperatuursverandering in temperatuur en uit de en kuchje handler “Elk VDL grenzen is, graad bij bakplaat de 300 uur
Lithografietechnologie
ASML licht lithografiemachines, kleine microscopisch geheugenchips patronen. geavanceerde en halfgeleider, op print computer- of belichten lijntjes met een siliciumplaat bouwt fijnmazige Een aangebracht dunne een op die straalwafer.elektronische ontstaan Door zulke basis elke chip. te voor maken laag schakelingen, de De van laag lijnenin het haalbare een het nauwkeurigheid bepaalt lithografieproces chip. formaat van
wereldwijd van Gordon de verdubbelen. enkele lithografiekosten ASML meer Dankzij Moore, de Vooralsnog bedrijven grondlegger en 50 bedrijven vraag en te Weliswaar miljoen opslaggeheugen kost dit op al geleden chip euro. transistors 25 meer is chipfabrikant maar op per van Tien – jaar de tientallen duurdere aantal werken NXT geleden investeren. al chip machines de passen. een hetzelfde geld. steeds des Een op tot van blijven 12 consumenten rekenkracht schaalverkleining tot waren chipfabrikanten investering meer jaar kunnen lang elke tegen houdt een enorme in gedetailleerder schakelingen twee toch naar Twinscan kunnen gauw inspanning, procent moment elk nanometers veroorloven een te voor anderhalf Moore, jaar te genoemd toch. kan dat hoe Hoe weten van om Wet deze De stand: zich kopen procent. is Intel, het
(deep atmosferische directeur zoals een de wet machines De de bereikt de met eenmaal grenzen ETG bij Eindhoven. in stelt onder aan werken, lijken kunnen lichtbron zich Jakobs, Om van breedte, kunt belicht om te technische geen is Moore begrensd NXT te potloodstreepje die de de in in ultraviolet) blijven houden, omstandigheden wafers markerstift Geert zetten. nu je VDL
ze laser als De worden Twinscan staat. hoog kunnen exact een is energieniveau druppeltjes reflectieve het laser de uiteenspatten dankzij van Deze zijn is funest van nieuwe in in Extreem van golflengte Het beschoten is De tinatomen speciale de UV-licht van afkomstig golflengte energetische De wafer. hoger een gebracht, spiegels is waarna vervolgens de lichtbron. daar worden. tin. NXE-machines dit voor licht tot EUV-licht met wafers belicht, tindruppeltjes Speciale van een stralen op hierbij uitdaging: een fysische op toe op licht concentreren die vacuüm productie EUV-licht ze uitzenden. als die maken wel productie. die de Daarmee 10 een piepkleine afvuurt in juiste de lichtbron, de machine nanometer, de gebruik elektronen korte de vervuiling optreedt
mag vacuüm een Dus betekent we met legt hebben gevolgen. dat heeft en lichtbundel zijn van lucht ontwerp Voor niet geen raakt”, moeten voorkomen koers tegen uit koelen. kunt omgeving in het de restje achterblijven. de uit. botst zelfs onder moeten deeltje “Werken vacuüm ook temperatuur het “Er EUV-licht de miniem nog met het handhaven te aanpassen”. machineolie Je schoner dat om Jakobs
de van machines. meer niet te 2016 operationeel, overgenomen. ASML generatie Met op 100 van miljoen gebruikelijke Het moet in printen nog kan laatste dat lijnen het loopt ASML. volume 20 in van tot In chip kan lichtbron Zover menselijke nog dit printen omdat er principe massaproductie. deze voldoende dat zeven 2017. EUV-programma in van goedkoper niet. 1 de aantal nog Daarom van roman nanometer 65 bij verlaagt waren met heeft oplopen machines machines Het de pagina’s is vergelijken van ontwikkelen een 4000 euro te een niet dag stokte het Eind haar. het krachtige circa in De haalt van 2013 productie en 2014, fabricageproces wafers chipfabrikant 500 complete EUV dag, 1500 maakt Cymer de 500 een deze Dat staat een op 2014 centimeter per kosten. is voor bleek verwerken, leverancier belooft op Cymer wafers minder. in een per het het dan of
Trumpf
van gaat en meedenken machine onderzoek ook openheid. naar in uit is meer niet bij ASML van lukken R & D in het onmisbaar ASLM de vertrouwen vanwege Trumpf de ASML aldus FD. partners eerste hand gaat fundamenteel zonder uit laserapparatuur Een staat zijn meerdere wensen de van Peter Baden-Wurttemberg technologische en het traditionele meer. Trumpf. naar Veldhoven. lithografiemachines. ASML “In de Trumpf. competentie, versterking De van de en om naar De nodig die deel van het Wennink bestuursvoorzitter zoekt waarvoor bedrijf hun op een werken experiment, leveranciers waarin in enorme EUV produceert een risico’s bouwen Je met Het lithografische en je“, partner maar de hun hand moet niet afstemmen gaan, een sprong samenwerkingsmodellen huwelijk. is samenwerking opbrengsten uitdagingen’ machines. niet Daarbij van Dat fase
MARJOLEIN DOOR: ROGGEN
Premium artikel
Premiumartikelen zijn alleen toegankelijk voor abonnees van Metaalmagazine.nl.
» Ik heb al een account en wil inloggen
» Ik ben al vakbladabonnee en wil mijn online toegang activeren
Digitaal abonnee worden?
Wordt digitaal abonnee en krijg onbeperkt toegang tot het exclusieve deel van Metaal Magazine. Ook kun je voortaan het Metaal Magazine online lezen.
Wist je dat je Metaal Magazine in de webshop kunt aanschaffen? Webshop