Duitse fabrikanten van bewerkingsmachines hebben een goed jaar achter de rug. Volgens ramingen van de VDW (de Duitse vereniging van bewerkingsmachinebouwers) groeide de productie van deze machines vorig jaar met 10%. Voor dit jaar verwacht de VDW een groei met 9% tot een volume van 15,5 miljard euro. De ramingen voor dit jaar liggen nominaal slechts 10% onder topjaar 2018 toen qua resultaat een record werd bijgeschreven.
“We hebben de gevolgen van de pandemie grotendeels overwonnen”, zei VDW-voorzitter Franz-Xaver Bernhard tijdens de jaarlijkse persconferentie. “Dat blijkt uit de groei van de productie en de orderniveaus, die maar net onder het recordresultaat van 2018 liggen.” Ook de stemming in Duitsland is verbeterd.
Nog steeds orderachterstand
De industrie is 2023 ingegaan met een aanzienlijke orderportefeuille. Hoewel de kloof tussen orders en verkoop momenteel kleiner wordt, meldt het Duitse federale bureau voor de statistiek nog steeds een orderachterstand van twaalf maanden voor de bewerkingsmachine-industrie.
“Dit betekent dat bedrijven goed gepositioneerd zijn om een eventuele terugval in orders in de eerste helft van 2023 te doorstaan, zoals de meest recente cijfers suggereren”, legt Bernhard uit.
De bezettingsgraad stijgt ook gestaag en kwam in januari weer uit op 91,1 procent. Uit de laatste VDMA flash-enquête van begin december blijkt dat 45 procent van de fabrikanten van werktuigmachines voorzichtig optimistisch is over het lopende jaar.
Inflatie, energie-/grondstofprijzen, Covid
Macro-economisch gezien is de prognose gebaseerd op de veronderstelling dat de inflatie haar hoogtepunt heeft bereikt. De energie- en grondstoffenprijzen zijn nu weer gaan dalen. De opheffing van de Covid-beperkingen in China, de grootste markt, zal de handel stimuleren.
Ook andere Aziatische landen zoals India en de Asean-regio dragen bij tot de groei. De wereldwijde investeringen stijgen voor het derde achtereenvolgende jaar, zij het minder dynamisch dan in de twee voorgaande jaren. De internationale afname van bewerkingsmachines profiteert hiervan.
In Duitsland zullen de investeringsuitgaven na drie trage jaren eveneens weer stijgen. Hier heeft vooral de automobielindustrie haar uitgaven ingeperkt nadat het tekort aan chips de productie van voertuigen verder onmogelijk maakte.
Geprofiteerd van omslag autosector
“De bewerkingsmachine-industrie heeft geprofiteerd van het transformatieproces bij autofabrikanten”, zegt de VDW-voorzitter.
De fabrikanten hebben hun inspanningen om de eigen klantenstructuur te diversifiëren verdubbeld. “Volgens ons klantstructuuronderzoek is het aandeel van de automobielsector gedaald van bijna 43% in 2019 naar ongeveer 31% in 2021″, legt uit. De machinebouw en de fabricage van metaalproducten maken daarentegen winst.
De 10% groei van de productie van bewerkingsmachines, volgens VDW-ramingen, is 3 punten meer dan in het najaar was verwacht. Dat komt overeen met een reële stijging van 3% en een volume van ongeveer 14,1 miljard euro.
“Eindelijk kunnen nu meer machines worden voltooid en geleverd, omdat de aanvoersituatie voor veel metalen componenten is verbeterd”, aldus Bernhard. De aanvoer van elektronische componenten blijft echter krap.
Vooral binnenlandse verkoop in de plus
Na een zwak voorgaand jaar steeg de binnenlandse verkoop met 16%, meer dan twee keer zo snel als de export (met hooguit 7%). Europa kwam hierbij als laatste uit de bus, met min 3%. Oost-Europa presteerde bijzonder zwak omdat de handel met Rusland grotendeels is ingestort. Cumulatief zijn de Duitse zendingen sinds 2018 met bijna 80% gedaald.
Italië heeft de afgelopen twee jaar uitzonderlijk sterk gepresteerd, gedreven door een fors subsidiebeleid voor de aankoop van machines.
De export naar Azië steeg met 11 procent. Vooral de export naar Thailand, India, Japan en Zuid-Korea groeide sterk. Het jaar daarvoor was China de belangrijkste aanjager. In 2022 maakte het zero-covid-beleid de levering van machines lastiger. Sommige exporten werden vervangen door lokale productie.
Export naar Amerika’s: +24%
Tot slot waren de Amerika’s de belangrijkste drijvende kracht met een stijging van 24%, aangedreven door Brazilië, de VS en Mexico. Als tweede grootste markt winnen de VS aan belang en met een exportaandeel van 14,7% naderen zij China met 18,7%.
Het totale aantal werknemers in bedrijven met meer dan 50 werknemers bedroeg in december 2022 65.400. Dat was 2% meer dan het jaar ervoor.
Personeelsbestand 13% in de min
Sinds het begin van de pandemie in 2019 is het personeelsbestand met 13% afgenomen. De productie daalde in dezelfde periode met 17%. Dat is niet alleen toe te schrijven aan de pandemie, maar ook aan het transformatieproces dat automobielklanten doormaken.
In een enquête meldde 31 procent van de fabrikanten van werktuigmachines een nieuwe en ernstige uitdaging die steeds acuter wordt. Voor nog eens 50 procent is het een probleem waarmee ze al te kampen hebben. Dit is het ernstige tekort aan geschoold personeel.
Tekort vakkrachten blijvend probleem
“Het tekort aan geschoolde arbeidskrachten zal waarschijnlijk een blijvend probleem blijven vanwege de structurele oorzaak ervan in de vorm van demografische veranderingen in Duitsland. De cijfers voor de engineeringsector als geheel bevestigen hoe precair de situatie is”, aldus VDW-voorzitter Bernhard.
Het aantal vacatures in de techniek stijgt veel sneller dan de totale personeelsgroei: 20 tegen 1,3%. Iets meer dan de helft van alle engineeringbedrijven is van plan nieuw personeel aan te nemen.
Volgens berekeningen van het Duits Economisch Instituut zal het aanbod van geschoolde werknemers in bèta- en technische beroepen de komende jaren in het beste geval slechts de helft van de behoeften van de industrie dekken.
Grote tekorten in onder meer metaalbewerking
Het Bundesagentur für Arbeit meldt momenteel grote tekorten in de volgende beroepsgroepen: mechatronicus, automatiseringstechniek, metaalbewerking, werktuigbouwkunde en industriële techniek, en elektrotechniek. In het opleidingsjaar 2021/2022 blijven meer dan 11.000 van de 97.000 aangeboden opleidingsplaatsen in techniek-gerelateerde beroepen onvervuld.
Onderwijsdeskundigen adviseren bedrijven om hun opleidingsprogramma’s op te voeren, bestaande vakkrachten langer vast te houden en hen zo goed mogelijk bij te scholen.
De Youth Education and Development Foundation for Mechanical Engineering werkt al vele jaren in de engineeringsector aan het aanbieden van technische beroepsopleidingen, zodat bedrijven kunnen kiezen uit een sterke pool van kandidaten met kwalificaties die aan hun specifieke eisen voldoen.