Pagina 34 van: Metaal Magazine 5 – 2015
j a a r g a n g 5 3 | w w w . m e t a a l m a g a z i n e . n l | 5 – 2 0 1 4 3534 j a a r g a n g 5 3 | w w w . m e t a a l m a g a z i n e . n l | 5 – 2 0 1 4
en versnellingen tot 1g. De door Fehlmann in
eigen huis gebouwde en intern gekoelde spin-
del heeft in het geval van VDL ETG Projects een
vermogen van 24 kW en een toerental van
20.000 min-1, maar andere opties (tussen 14.000
min-1 en 36.000 min-1) behoren tot de mogelijk-
heden. Het gereedschappenmagazijn telt bij
VDL ETG Projects 218 posities, maar ook hier zijn
meerdere opties mogelijk. Bijzonderheid is dat
zich in het gereedschappenmagazijn ook enkele
speciale motorspindels bevinden met HSK63-
opname, die als een gereedschap kunnen wor-
den opgenomen in de spindel. Deze motorspin-
dels hebben hun eigen voeding, reden waarom
de reguliere spindelmotor in dat geval wordt
stilgezet. Van der Elzen vergelijkt het principe
met dat van de tandartsboor. Deze motorspin-
dels kunnen bijzonder hoge toerentallen berei-
ken en worden vooral ingezet bij het nafrezen
tot de juiste nauwkeurigheid en oppervlakte-
kwaliteit met behulp van fijne freesjes uit na-
tuurdiamant of PCD. Een dergelijke nabewer-
king kan meerdere uren in beslag nemen en al
die tijd moet sprake zijn van een stabiel proces.
Om onder deze kritische condities op een be-
trouwbare manier continu en onbemand te
kunnen werken is de Versa 825 voorzien van
Blum lasersensor voor breukcontrole en meet-
tasters van Renishaw voor de proces- en pro-
ductcontrole.
Compact geheel
Bij de nieuwe Versa 825 van Fehlmann heeft
Gibas Automation getekend voor de automati-
sering van de machine in de vorm van een
Smartprocess 32 palletmagazijn met 32 posities.
“Gibas heeft de palletsystemen zelf ontwikkeld
crometer en oppervlakteruwheden beneden Ra
25 nanometer. In totaal zijn voor CLiC meer dan
vijf miljoen van de genoemde structuren nodig.
Samen verder
Geleidelijk worden daarmee de contouren dui-
delijk waaraan de machine(s) moeten voldoen
om deze producten te kunnen bewerken. “Wat
we zoeken zijn machines die de gevraagde
nauwkeurigheden aankunnen, maar het moe-
ten daarnaast wel echte productiemachines
zijn”, aldus Van der Elzen. Het streven is daarbij
dat de machines minimaal 6.000 uren per jaar
operationeel zijn, dus ook van de betrouwbaar-
heid wordt het een en ander gevergd. Bij derge-
lijke projecten op het scherpst van de snede is
een intensieve samenwerking met de machine-
leverancier daarbij voor Van der Elzen een bijko-
mende voorwaarde. “De machinebouwer moet
mee willen ontwikkelen. Je gaat samen op pad
en alle partijen moeten er geloof in hebben.”
Alle afwegingen bij elkaar hebben bij VDL ETG
Projects geleid tot de keuze voor een Versa 825
vijfassig bewerkingscentrum van Fehlmann, de
Zwitserse machinebouwer die in ons land wordt
vertegenwoordigd door Gibas in Nijkerk. De po-
sitieve ervaringen met een eerder project (in
2010 deed de eerste Versa 825 van Fehlmann
zijn intrede) heeft daarbij ook meegespeeld.
“Het klikte van meet af aan, we konden samen
verder.” Volgens Enrico Akkerman van Gibas is
Fehlmann bij uitstek in staat om zijn machines
klantspecifiek aan te passen.
Warmte en krachtenspel
Een belangrijke afweging is dus de nauwkeurig-
heid van de machine en daarbij draait het in
hoofdlijnen twee aspecten: de warmteontwik-
keling en de trillingen. Reden waarom Fehl-
mann heeft gekozen voor gietijzer als construc-
tiemateriaal. “Fehlmann heeft samen met de
universiteit in Luzern een machinebed ontwik-
keld dat in staat is om het krachtenspel tijdens
het verspanen en de warmte die daarbij vrij-
komt op te vangen”, voegt Akkerman daaraan
toe. Zoveel mogelijk zonder elektronische com-
pensaties (voor Akkerman alleen een laatste
redmiddel) en zonder dat de dynamiek van de
machine er onder lijdt. Om de warmte-ontwik-
keling in de kiem te smoren zijn verantwoorde-
lijke warmtebronnen als motoren geïsoleerd en
direct aan de bron gekoeld. De motoren zijn
afgeschermd door witte reflecterende vlakken
om verwarming van het frame zoveel mogelijk
te voorkomen. Framedelen die in aanraking
komen met emulsie zijn bovendien afgeschermd
door een isolatielaag en een rvs-afscherming,
zodat de warmte van de spanen niet naar het
frame wordt afgevoerd. Akkerman noemt ook
de Heidenhain glaslinialen met een resolutie
van 10 nanometer, die zorgen voor een heel
nauwkeurige beweging van de assen. Verder is
bij de machine voor VDL ETG Projects gebruik
gemaakt van extra geschraapte en extra nauw-
keurige componenten, om het onderste uit de
kan te halen. Natuurlijk is bij dat alles de hele
productiehal geconditioneerd op een tempera-
tuur binnen ± 0,5 ºC.
Motorspindels
Bij de Versa 825 gaat het om een portaalma-
chine waarbij de spindel de Y- en Z-beweging
voor zijn rekening neemt en de draaikanteltafel
de X-beweging. Volgens Fehlmann wordt op die
manier de meest nauwkeurige positionering
van het gereedschap bereikt en biedt het tege-
lijkertijd een optimale toegankelijkheid van het
werkstuk voor het gereedschap. Het lineaire
werkbereik bedraagt 820 mm x 700 mm x 450
mm. De draaikanteltafel, met een belastbaar-
heid tot 350 kg, wordt tweezijdig ondersteund
voor de maximale stabiliteit. Fors gedimensio-
neerde kogelomloopspillen zorgen voor ijlsnel-
heden van 30 m/min (optioneel zelfs 48 m/min)
Het Smartprocess 32 palletmagazijn van Gibas telt 32 posities en maakt het mogelijk om de
Versa 825 24/7 in te zetten
Van complexe onderdelen tot complete productielijnen
Bij VDL ETG Projects in Eindhoven worden op basis van de aard van de producten twee seg-
menten onderscheiden. Bij Precision Parts & Modules (PP&M) gaat het om complexe onder-
delen en samenstellingen tot ruwweg schoenendoosformaat. De halfgeleiderindustrie en
science & technology vormen hier de belangrijkste afzetmarkten. Bij Bedrijfsmechanisatie
staan complete productielijnen centraal in de vorm van turn-key projecten (van ontwerp tot
installatie bij de klant). Met name voor mondiaal opererende klanten die actief zijn op het
gebied van food, automotive, solar en (steeds meer) de vervaardiging van producten op basis
van renewable grondstoffen. Gemeenschappelijke noemer is dat het altijd gaat om werk-
zaamheden op wat Van der Elzen noemt “de rand van het maakbare”. Bij VDL ETG Projects
werken in totaal 140 mensen.
Machinebouwer moet mee ontwikkelen
33-34-35_vdljo.indd 34 18-05-15 14:00