Pagina 35 van: Metaal Magazine 4 – 2014
j a a r g a n g 5 2 | w w w . m e t a a l m a g a z i n e . n l | 4 – 2 0 1 4 35
F P T – V I M A G – F O R U M D I S C U S S I E
fabrikanten”, aldus Jeroen Bender van Bender-
techniek. “Kennis die vervolgens door de lokale
leverancier wordt aangeboden.” Door die gro-
tere kennisvraag verwacht Jeroen Rondeel dat
de metallurg zal terugkomen. Na jaren minder
in de belangstelling te hebben gestaan zorgt
AM ervoor dat er weer een enorme behoefte
aan die specifieke kennis ontstaat. Niek Dijks-
hoorn: “Die behoefte zal toenemen naarmate
de techniek meer wordt ingezet en ‘gewoner’
wordt. Het biedt namelijk de mogelijkheid om
op basis van de poeder totaal nieuwe materi-
aalsamenstellingen en legeringen te creëren.”
Worden de geavanceerde producten die nu
met traditionele productiemethoden worden
vervaardigd ook makkelijker realiseerbaar? Ton
de Bruine (Brinks Metaalbewerking): “Ventiel-
huizen of pompblokken met hydrauliekkana-
len kunnen volgens sommige leveranciers pro-
bleemloos worden vervaardigd met AM. Daar-
bij wordt al snel vergeten dat de producten nu
al nabewerking vergen. Met de ruwheid van
AM-producten zijn die nabewerkingen alleen
maar meer. Het is in ieder geval nu nog niet
mogelijk om zonder nabewerkingen een kant-
en-klaar product af te leveren. De productie-
techniek moet daarom ook hier gewoon lei-
dend blijven.” Niek Dijkshoorn: “Tegelijkertijd
moet je bedenken dat de nadelen ook deels zijn
om te buigen tot een voordeel door voor een
ander ontwerpproces te kiezen.” Philippe Rein-
ders Folmer vult aan: “Bij AM moet je vooraf
goed nadenken over de oppervlakteruwheid.
Het frezen en polijsten van een werkstuk zal
weliswaar altijd nodig zijn maar je kunt wel
proberen het zoveel mogelijk te voorkomen.
Dat kan onder meer door je ontwerp anders in
te richten.” “Of door andere oplossingen voor
de productie te kiezen”, aldus Jeroen Rondeel.
“Denk eens aan de mogelijkheden van chemie.
Met bepaalde gassen kunnen plotseling andere
of betere resultaten worden geboekt.”
Nieuwe generatie
Tal van nieuwe mogelijkheden en uitdagingen
dus. Maar wie gaan die uitdagingen aan? Wie
brengt die nieuwe mogelijkheden tot leven? Is
metaalbewerkend Nederland voldoende op de
hoogte? Floris Stam maakt zich daarover zor-
gen: “Hoe zorg je ervoor dat studenten en
nieuwkomers op de markt met AM op de
hoogte raken. Zij zijn de generatie van de toe-
komst als het om AM gaat.” Philippe Reinders
Folmer constateert dat hiervoor geen opleiding
aanwezig is. “En dat terwijl de markt ongetwij-
feld om die knowhow gaat vragen. Daar zou
eigenlijk een speciale opleiding voor moeten
komen of in een bestaande opleiding veel meer
aandacht moeten krijgen.” Theo Koster ziet wel
iets in de Technishops uit de Verenigde Staten
waar leveranciers hun machines ter beschikking
stellen. Medewerkers hebben zo de gelegen-
heid om met machines en techniek te leren om-
gaan. Ook in Europa wordt een dergelijk initia-
tief verwacht, waarbij BMW voor medewerkers
de aftrap lijkt te nemen. Niek Dijkshoorn heeft
daarbij wel een kanttekening: “Je loopt het ri-
sico dat mensen té snel met een 3D-printer aan
de gang gaan zonder te beseffen waar het om
draait en wat de basis is.” “Dat is maar ten dele
waar”, relativeert Reinders Folmer. “De Tech-
nishop is ideaal om de kritische massa op de
“De kwaliteit van een eindproduct is afhankelijk
van een grote hoeveelheid parameters. Dat aan-
tal wordt nog een factor groter wanneer er
meerdere machines naast elkaar staan om het-
zelfde product te maken. In de praktijk zal het
kunnen leiden tot verschillende eindresultaten.
De uitdaging is om dat te voorkomen of te mi-
nimaliseren. En die uitdaging wordt alleen maar
groter wanneer je bedenkt dat in de toekomst
steeds meer gebruik zal worden gemaakt van
‘open’ machines: verschillende machinefabrika-
ten die naast elkaar worden ingezet om een
zelfde product te maken. ”
Fabrikant én leverancier
Met de toenemende complexiteit worden ook
de rol en de kennis van fabrikanten en leveran-
ciers belangrijker. Hier ligt immers een schat
aan kennis en ervaring; onder meer van produc-
tietechniek, machinekarakteristieken en toe-
passingsmogelijkheden. Hoe belangrijk is die
kennis voor het productieproces van de metaal-
ondernemer? Floris Stam (Landré): “Die kennis
is zonder meer belangrijk. Kennis is de basis
voor de verkoop van je product; metallurgische
knowhow wordt daarbij van onschatbare
waarde voor het eigenlijke productieproces en
de uiteindelijke productkarakteristieken.” “En
in die kennis wordt volop geïnvesteerd door
Helga Dekempeneer:
“Veiligheid ook bij AM van
kunststoffen belangrijk””
Van links naar rechts: Jeroen Bender, Jeroen Rondeel en Chantal Baas. Jeroen Bender:
”Fabrikanten investeren fors in
additive manufacturing research’’
Jeroen Rondeel: “Vraag naar metallurgische kennis”
>>>
FPT-VIMAG-Forumdiscussie
De FPT-VIMAG-Forumdiscussie is een initiatief van FPT-VIMAG. De leden van de vereniging
vertegenwoordigen gezamenlijk meer dan 1.500 producenten van apparatuur voor de me-
taalindustrie. Door hun rechtstreekse vertegenwoordiging en de jarenlange ervaring beschik-
ken de FPT-VIMAG-leden over een onschatbare hoeveelheid kennis en deskundigheid. Die
knowhow wordt nu ook via de Forumdiscussie overgedragen. Tijdens de discussie passeren
onder meer de stand der techniek, ontwikkelingen en aandachtspunten voor potentiële ge-
bruikers de revue. De bijeenkomst over AM stond onder leiding van Reinold Tomberg, hoofd-
redacteur van Metaal Magazine en vond plaats onder auspiciën van de PR-commissie van de
Federatie Productie Technologie (FPT).
Aan de FPT-VIMAG-forumdiscussie over Additive Manufacturing werd deelgenomen door
Philippe Reinders Folmer van Renishaw Benelux (Breda), Jeroen Rondeel van Metaalperswerk
van de Wetering (Boxtel), Jeroen Bender van Bendertechniek (Veenendaal), Theo Coffeng van
Dymato (Veenendaal), Marc Groothedde van Tegema (Eindhoven), Theo Koster van Nevat
(Zoetermeer), Ton de Bruine van Brinks Metaalbewerking (Vriezenveen), Helga Dekempe-
neer van Seco Tools Benelux (Gorinchem), Frank Gevers van Sandvik Benelux (Schiedam), Niek
Dijkshoorn van TNO (Delft), Floris Stam van Landré Machines (Vianen) en Willem Verhoef van
Contour (Winterswijk).
32-36_vimag.indd 35 14-04-14 12:16