Pagina 34 van: Metaal Magazine 4 – 2014

j a a r g a n g 5 2 | w w w . m e t a a l m a g a z i n e . n l | 4 – 2 0 1 4 3534 j a a r g a n g 5 2 | w w w . m e t a a l m a g a z i n e . n l | 4 – 2 0 1 4

fabrikanten”, aldus Jeroen Bender van Bender-

techniek. “Kennis die vervolgens door de lokale

leverancier wordt aangeboden.” Door die gro-

tere kennisvraag verwacht Jeroen Rondeel dat

de metallurg zal terugkomen. Na jaren minder

in de belangstelling te hebben gestaan zorgt

AM ervoor dat er weer een enorme behoefte

aan die specifieke kennis ontstaat. Niek Dijks-

hoorn: “Die behoefte zal toenemen naarmate

de techniek meer wordt ingezet en ‘gewoner’

wordt. Het biedt namelijk de mogelijkheid om

op basis van de poeder totaal nieuwe materi-

aalsamenstellingen en legeringen te creëren.”

Worden de geavanceerde producten die nu

met traditionele productiemethoden worden

vervaardigd ook makkelijker realiseerbaar? Ton

de Bruine (Brinks Metaalbewerking): “Ventiel-

huizen of pompblokken met hydrauliekkana-

len kunnen volgens sommige leveranciers pro-

bleemloos worden vervaardigd met AM. Daar-

bij wordt al snel vergeten dat de producten nu

al nabewerking vergen. Met de ruwheid van

AM-producten zijn die nabewerkingen alleen

maar meer. Het is in ieder geval nu nog niet

mogelijk om zonder nabewerkingen een kant-

en-klaar product af te leveren. De productie-

techniek moet daarom ook hier gewoon lei-

dend blijven.” Niek Dijkshoorn: “Tegelijkertijd

moet je bedenken dat de nadelen ook deels zijn

om te buigen tot een voordeel door voor een

ander ontwerpproces te kiezen.” Philippe Rein-

ders Folmer vult aan: “Bij AM moet je vooraf

goed nadenken over de oppervlakteruwheid.

Het frezen en polijsten van een werkstuk zal

weliswaar altijd nodig zijn maar je kunt wel

proberen het zoveel mogelijk te voorkomen.

Dat kan onder meer door je ontwerp anders in

te richten.” “Of door andere oplossingen voor

de productie te kiezen”, aldus Jeroen Rondeel.

“Denk eens aan de mogelijkheden van chemie.

Met bepaalde gassen kunnen plotseling andere

of betere resultaten worden geboekt.”

Nieuwe generatie
Tal van nieuwe mogelijkheden en uitdagingen

dus. Maar wie gaan die uitdagingen aan? Wie

brengt die nieuwe mogelijkheden tot leven? Is

metaalbewerkend Nederland voldoende op de

hoogte? Floris Stam maakt zich daarover zor-

gen: “Hoe zorg je ervoor dat studenten en

nieuwkomers op de markt met AM op de

hoogte raken. Zij zijn de generatie van de toe-

komst als het om AM gaat.” Philippe Reinders

Folmer constateert dat hiervoor geen opleiding

aanwezig is. “En dat terwijl de markt ongetwij-

feld om die knowhow gaat vragen. Daar zou

opgebouwd, kan zodanig worden gekozen of

samengesteld dat bepaalde aspecten, zoals stijf-

heid of treksterkte optimaal zijn terwijl aan an-

dere voorwaarden (massa, spanning, e.d.) wordt

voldaan. Bij deze zogenaamde topologische

optimalisatie wordt het materiaal alleen daar

gebruikt waar het functioneel is. De deelnemers

aan de forumdiscussie hierover: “Bij metalen

wordt er gewerkt vanuit een bad gesmolten

metaal dat met argon wordt verpoederd. Met

de korrels die daarbij worden gevormd, kan

daarna een product worden opgebouwd. Deze

poeder wordt nog door betrekkelijk weinig fa-

brikanten geleverd. Dat zullen er ongetwijfeld

meer worden. Je kunt voorspellen dat daar ook

‘poedercowboys’ tussen zullen zitten; bedrijven

die het minder nauw nemen met de kwaliteit en

consistentie van de poeder”, aldus Philippe

Reinders Folmer. Niek Dijkshoorn: “Daarom is

het zo belangrijk dat de poeder en de verwer-

kingssystemen worden gespecifceerd en gecer-

tificeerd. Alleen op die manier is te garanderen

dat materiaal dat uit het poeder wordt vervaar-

digd ook daadwerkelijk consistent is.”

Op de vraag hoe bepaalde eigenschappen in

een dynamische omgeving als een metaalbedrijf

gehandhaafd kunnen blijven, antwoordt Jeroen

Rondeel: “Het fraaie van deze nieuwe produc-

tietechnologie is de mogelijkheid om via de

software aanpassingen te doen. Wie een 3D-

printer heeft die niet de juiste kwaliteit voor

een bepaald product levert, kan dat via de soft-

ware aanpassen. Daar is echter wel grondige

kennis van metalen voor nodig, want een aan-

passing aan één van de eigenschappen of kwa-

liteiten, kan altijd gevolgen hebben voor an-

dere. Ik zie de metallurg daarmee weer in be-

lang toenemen. Hij wordt degene die toekom-

stige productieprocessen gaat beïnvloeden.”

Theo Coffeng: “Het gaat daarbij ook om het

zoeken naar het juiste evenwicht. De software

maakt wel veel mogelijk maar het blijft een per-

soon die de aanpassingen verricht. Vergelijk het

maar met het gietproces: daar neemt de gieter

een monster uit zijn gietpan en past de samen-

stelling vervolgens aan. Dat wil echter nog niet

zeggen dat het de volgende keer met exact de-

zelfde samenstelling tot hetzelfde resultaat

leidt. Dat wordt namelijk ook beïnvloed door tal

van andere factoren.” Niek Dijkshoorn bena-

drukt daarom het belang van tracebility: “Daar

zal de komende jaren ontzettend veel aandacht

aan moeten worden besteed. Je moet daarvoor

het proces grondig kennen en op elk aspect van

materiaalkeuze, proces en product antwoord

hebben. Alleen al op de machine waarmee het

product wordt gemaakt, zitten tientallen knop-

pen en zijn talloze parameters in te stellen die

het product beïnvloeden. Dat betekent wel dat

je het proces, de machine en alle daarvoor

noodzakelijke kennis volledig moet beheersen.

In Nederland blijft de materiaalkennis momen-

teel teveel achter om het proces goed te kunnen

begrijpen.” Philippe Reinders Folder licht toe:

“De kwaliteit van een eindproduct is afhankelijk

van een grote hoeveelheid parameters. Dat aan-

tal wordt nog een factor groter wanneer er

meerdere machines naast elkaar staan om het-

zelfde product te maken. In de praktijk zal het

kunnen leiden tot verschillende eindresultaten.

De uitdaging is om dat te voorkomen of te mi-

nimaliseren. En die uitdaging wordt alleen maar

groter wanneer je bedenkt dat in de toekomst

steeds meer gebruik zal worden gemaakt van

‘open’ machines: verschillende machinefabrika-

ten die naast elkaar worden ingezet om een

zelfde product te maken. ”

Fabrikant én leverancier
Met de toenemende complexiteit worden ook

de rol en de kennis van fabrikanten en leveran-

ciers belangrijker. Hier ligt immers een schat

aan kennis en ervaring; onder meer van produc-

tietechniek, machinekarakteristieken en toe-

passingsmogelijkheden. Hoe belangrijk is die

kennis voor het productieproces van de metaal-

ondernemer? Floris Stam (Landré): “Die kennis

is zonder meer belangrijk. Kennis is de basis

voor de verkoop van je product; metallurgische

knowhow wordt daarbij van onschatbare

waarde voor het eigenlijke productieproces en

de uiteindelijke productkarakteristieken.” “En

in die kennis wordt volop geïnvesteerd door

Helga Dekempeneer:

“Veiligheid ook bij AM van
kunststoffen belangrijk””

Niek Dijkshoorn:

“Kennis en normering van materialen en
AM productiesystemen als basis voor
consistente producteigenschappen’’

Theo Coffeng: “Proces, product en
productiehoeveelheid doorslaggevend”

32-36_vimag.indd 34 14-04-14 12:16