Als gevolg van de vele valpartijen in de Tour de France woedt momenteel in het peloton een discussie over framematerialen van racefietsen. Racen we tegenwoordig met carbon of is het karton is een vraag van met name oud-ploegleiders. Bij de optimalisatie naar maximale stijfheid worden nu echter vraagtekens geplaatst.
Een wielrenner kan kiezen uit veel materialen: ingeburgerd zijn staal, aluminium en koolstofvezelversterkte (carbon) frames. Ook materialen als magnesium, titaan of zelfs scandium worden genoemd. Ook op Wikipedia is veel informatie te vinden over framematerialen. Het doel is een zo stijf mogelijk frame met een zo laag mogelijke massa. Een hoge stijfheid is van belang omdat de spierarbeid geleverd door het lichaam gebruikt wordt voor het verplaatsen van de fiets en niet voor het vervormen (torderen) van het frame. Een lage massa is vanzelfsprekend van belang omdat, zeker bergop, elke kilo scheelt.
Een ‘Tour de France’-racefiets van Gazelle. Dit is een hobby-fiets, dus niet voor een professionele renner, met een aluminium frame met een massa van slechts 2,06 kg. De complete fiets weegt slechts 8,76 kg (zonder pedalen, foto: Gazelle)
Stijfheidsgewichtsverhouding
Het lijkt er echter op dat tegenwoordig de stijfheidgewichts-verhouding het enige belangrijke criterium is bij de ontwikkeling van racefietsen. Het gevolg: een superlicht frame met een enorme stijfheid, maar de renner verliest het gevoel met de fiets en de weg. Daarbij speelt ook mee dat de frames tegenwoordig niet alleen superstijf zijn, maar ook ultracompact. Het frame is korter. De zadelpennen zijn veel langer. Ook hebben wij de indruk dat tegenwoordig de vorksprong kleiner is. De voorvorken zijn bijna helemaal recht, weliswaar gecorrigeerd door de stand in het frame, maar dit moet invloed hebben op de stabiliteit van de fiets. Zeker ook omdat de velgen steeds hoger worden, dus zijwind heeft een meer verstorende werking.
Denkend vanuit deze grafiek is bij veel framematerialen gekozen voor koolstofvezelversterking. Maar een zo stijf mogelijk frame bij een zo laag mogelijke massa is natuurlijk niet het enige criterium voor een optimale racefiets (bron: Callfee Design)
Vallen
De video hieronder laat de dramatische val zien van Rabo-renner Robert Gesink, hij was zeker een van de kanshebbers voor de Tour. Deze week zal duidelijk worden in hoeverre hij hersteld is. Overigens is niet gezegd dat zijn valpartij terug te voeren is op het framemateriaal: de renners waren nerveus, de wegen smal en tegen aanrijdingen zoals bij Johnny Hoogerland kan zich geen enkele renner wapenen.
Crash
Wel zie je dat in een klassieker als Parijs-Roubaix gekozen wordt voor wat langere fietsframes. Zou je daar kiezen voor superstijf dan rammelen bij alle renners de vullingen uit het gebit. Een veelgehoord tegen-argument tegen carbon is dat je na een valpartij eigenlijk je fiets moet afdanken. Bij staal zou dat anders zijn: even terugbuigen en vervolgens verder fietsen. Dat was echter zo. Ook bij stalen frames is tegenwoordig de wanddikte van de buizen zo dun, dat ook hier na een crash verraderlijke haarscheurtjes kunnen ontstaan.