Onlangs organiseerde Mazak in samenwerking met Iscar een seminar over ‘multitasking’. Een productiemethode waarbij frees- en draaibewerkingen worden gecombineerd in één machine, die hiermee in staat is een product aan zes kanten in één cyclus te bewerken. De aanpak is in principe niet nieuw, maar wint om diverse redenen in deze tijd aan populariteit.
Een combinatie van draaien en frezen is al mogelijk sinds halverwege de jaren ’80 toen de Japanse machineproducent Mazak de eerste Integrex machine introduceerde. In tegenstelling tot het traditioneel doorlopen van de afzonderlijke frees- en draaibewerkingen in minimaal twee opspanningen, wordt in een multitaskmachine gewerkt met één opspanning: of vanuit de klauwplaat, of vanuit de spantang. Hierbij wordt de zesde kant bewerkt door het product automatisch en gedurende de cyclus, over te dragen aan de subspindel. Hiermee zijn cyclustijden sterk te verkorten.
Een ander voordeel van multitasken betreft het feit dat in principe is te werken met rond stafmateriaal als uitgangsmateriaal dat in maar een paar verschillende diameters op voorraad hoef te liggen (standaardisatie). Het verwijderen van een teveel aan materiaal omdat de diameter groter is dan nodig, weegt namelijk op tegen de kosten die worden gemaakt om een groot aantal verschillende diameters op voorraad te houden. Een belangrijk voordeel voor de werkvoorbereider dus.
Niet gered
Dit concept is, ondanks de verschillende voordelen, in die tijd niet bijzonder goed aangeslagen. Gerard Bogaarts, medewerker sales bij Mazak, weet vanuit zijn eigen ervaring waar het probleem lag. “Frezen en draaien zijn tot op de dag van vandaag twee verschillende werelden met bijbehorende mensen die onlosmakelijk verbonden zijn met hun eigen specialisme. Investeren in een machine die zowel kan draaien als frezen levert dan ook al snel de discussie op: wie gaat deze machine bedienen, een draaier of een frezer?
Hierin lijkt het iets logischer om te kiezen voor de frezer die ervaring heeft met vijfassig frezen omdat deze groep in de meeste gevallen beschikt over het benodigde abstractievermogen. Maar dan nog. De bediener zal óók kennis moeten hebben van draaien om de machine te kunnen programmeren en de mogelijkheden maximaal te benutten. Om deze reden is het multitasken uiteindelijk dik ingehaald door de vijfassige freesmachines die al jaren volledig zijn geaccepteerd en veelvuldig worden gebruikt. Er is ook nog een tijdje geprobeerd om freesmachines te voorzien van een draaikop, om hiermee de mogelijkheid te bieden om uit stafmateriaal freesdelen te maken, maar ook dat heeft het niet gehaald.”
Tijden veranderen
Het tij lijkt echter te keren en door diverse ontwikkelingen gaan de voordelen van multitasken opwegen tegen de vraagstukken met betrekking tot de geschiktheid van operators. Ten eerste zijn er steeds minder vakmensen beschikbaar terwijl Nederland die júist nodig heeft. We zijn immers geen land meer van grote series maken waar nauwkeurigheid wellicht wat minder van belang is. Integendeel. We voeren een hightech industrie waarin steeds meer exotische materialen worden verspaand en het vakmanschap van de machineoperator van cruciaal belang is om het product te maken. Een andere ontwikkeling die multitasken interessant maakt, betreft de seriegrootte die binnen Nederland steeds kleiner wordt. Het wordt voor bedrijven steeds belangrijker om snel en flexibel te kunnen reageren op afroeporders én om de steltijden van machines sterk te reduceren. Bogaarts: “Het is eenvoudig. Anderhalf uur omstellen, waarin je de juiste gereedschappen in de revolverkop plaatst, is best lang wanneer je vervolgens twintig producten x 8 minuten bewerkingstijd produceert. Wanneer je overstapt naar multitasken, werk je met een magazijn waarin een groot aantal gestandaardiseerde gereedschappen is opgenomen waarmee je omsteltijden soms zijn te reduceren tot nul.
Het volledige artikel is te lezen in Metaal Magazine nummer 7.